رحلة مصر و السودان (کتاب)کتاب «رحلة مصر و السودان»، تالیف محمد مهری کرکوکی ، به زبان عربی است و موضوع آن بیان تاریخ و جغرافیای مصر و سودان می‌باشد. کتاب، در اصل به زبان ترکی بوده و خود مؤلف با افزودن مباحثی فراوان، آن را به عربی برگردانده است. ۱ - ساختار کتابکتاب، مشتمل بر یک مقدمه و متن است و فاقد باب بندی و فصل بندی می‌باشد. مؤلف در موارد گونان از اشعار عربی، فارسی و ترکی استفاده نموده است. ۲ - گزارش محتوا۱. کتاب، با مطلبی کوتاه تحت عنوان «الافادة» آغاز گردیده و در آن عناوین کلی مطالب کتاب بیان شده است، سپس مآخذ عربی، ترکی، فارسی و فرنگی‌ای که مطالب کتاب، از آنها اخذ شده، ذکر گردیده است؛ مآخذی از قبیل تاریخ مصر القدیم ، تاریخ ابی الفداء ، تاج التواریخ ، انهار التواریخ ، الهلال و الصلیب ، تاریخ روضة الصفا و... ۲. بعد از آن، مقدمه مؤلف ذکر شده است و در آن، از سفر مؤلف به سودان و سیر و سیاحت در آن ولایت و اهمیت سیاحت و ماجرای تالیف کتاب سخن رفته است. ۳. متن کتاب، مشتمل است بر مباحثی پیرامون شهر قاهره [۱]
رحلة مصر و السودان، محمد مهری کرکوکی، ص۱۴.
از آغاز پیدایش اسلام و خلفا و حکام و سلاطینی که بر مصر حکومت نموده‌اند که در این میان مباحث ارزش مند و متنوعی مطرح شده است؛ مباحثی در باره خلفای راشدین و خلافت آنها و نامه‌هایی که بین رستم و سعد بن ابی وقاص رد و بدل شده است، رزم رستم با سعد و کشته شدن رستم، فتح مصر در زمان خلافت عمر (سال ۱۸ ق)، هیئت اعزامی به نزد مقوقس، واگذاردن حسن بن علی حکومت را به معاویه ، حکومت بنی امیه و خلفای اموی و پاره‌ای از مسائل این دوره، همچون حرکت حسین بن علی به سوی کوفه ، خلافت عبدالله بن زبیر ، باطل کردن عمر بن عبد العزیز سب علی بن ابی طالب را بر سر منبرها، ذکر حکومت‌های بنی عباس ، طولونیه ، فاطمیه ، اخشیدیه ، آغاز بنای قاهره در سال ۳۵۹ توسط جوهر (برده‌ای رومی که المعز لدین الله، خلیفه فاطمی وی را تربیت کرد و بعدا به مقامات عالی رسید)، الازهر و مباحث مربوط به آن، بحثی در باره شهر فسطاط (اولین شهری که مسلمانان در مصر ساختند. این شهر، به دست عمرو بن العاص بنا شد)، فتح بیت المقدس ، حالات صناعی و تجاری و سیاسی و تاریخی و زراعی و اداری و جنسی و دینی مصر، بیان سرچشمه نیل و راه جریان آن از آغاز تا پایان، شکار انواع حیوانات بری و بحری در سودان که دولت امیر یوسف کمال باشا در سیاحت خود به آن دیار بدان اقدام نمود، راه شکار حیوانات مزبور و ارائه تصویر برخی از آنها، ابنیه و آثار قدیمی همراه با تصویرهایی روشن، مصر و دولت عثمانی ، ورود انگلیسی‌ها به قاهره و...۳ - وضعیت کتابفهرست مطالب و موضوعات، در پایان کتاب و مصادر و منابع در ابتدای آن و تصاویری متنوع از اعلام و ابنیه و حیوانات در لابه لای آن درج شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |